Οσφυαλγία: Αιτίες | Συμπτώματα | Μη επεμβατικοί μέθοδοι αντιμετώπισης | Εργονομικές συμβουλές
Οι πιο σημαντικές λειτουργίες της μέσης είναι:
1. Κίνηση
Η οσφυϊκή μοίρα έχει περιορισμένη αλλά ουσιώδη κινητικότητα:
κάμψη και έκταση επιτρέπουν την πρόσθια και οπίσθια κίνηση του κορμού
πλάγια κάμψη και μικρού βαθμού περιστροφή επιτρέπουν ευελιξία στην καθημερινή κινητικότητα.
2. Προστασία νευρικών δομών
Μέσα από τη σπονδυλική στήλη διέρχεται ο νωτιαίος μυελός και οι νευρικές ρίζες που καταλήγουν στα κάτω άκρα. Η μέση προστατεύει αυτές τις νευρικές δομές.
3. Μετάδοση φορτίων
Μεταφέρει και απορροφά φορτία από το άνω μέρος του σώματος προς τα κάτω άκρα, ιδιαίτερα κατά την άρση βάρους ή την κίνηση. Σε όρθια στάση, η περιοχή φέρει το μεγαλύτερο μέρος του σωματικού βάρους, ενώ κατά την άρση φορτίων ή την κάθοδο επιφορτίζεται με δυνάμεις που μπορούν να ξεπεράσουν τα 1000N.
4. Συμμετοχή στη σταθερότητα και την ισορροπία
Οι μύες της μέσης συνεργάζονται με τους κοιλιακούς και γλουτιαίους για τη σταθερότητα του σώματος και τον έλεγχο των κινήσεων. Η μυϊκή ισορροπία είναι κρίσιμη για την αποφυγή τραυματισμού ή υπερφόρτωσης των σπονδυλικών δομών.
Οσφυαλγία είναι ο πόνος στη οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, δηλαδή στη μέση. Η σπονδυλική στήλη στην περιοχή της μέσης αποτελείται από ένα περίπλοκο σύνολο συνδεδεμένων σπονδύλων, αρθρώσεων, συνδέσμων και μυών που συνεργάζονται μεταξύ τους. Η ύπαρξη βλάβης σε μία από αυτές τις δομές μπορεί να προκαλέσει πόνο στη μέση, δηλαδή οσφυαλγία. Η αντίστοιχη γαλλική λέξη είναι lumbago.
Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου
Η οσφυαλγία είναι το δεύτερο συχνότερο σύμπτωμα μετά το κρυολόγημα. Είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη καθώς το 80-90% των ανθρώπων πάσχουν από αυτήν σε κάποια φάση της ζωής τους και μπορεί να προέρχεται από διάφορα αίτια, όπως:
Κατάγματα της σπονδυλικής στήλης λόγω ατυχήματος
Μυοσκελετικές βλάβες όπως μυϊκές θλάσεις και διαστρέμματα συνδέσμων
Οστεοπορωτικό κάταγμα λόγω οστεοπόρωσης
Σκελετικές ανωμαλίες όπως σκολίωση, λόρδωση και κύφωση
Σπονδυλολίσθηση
Στένωση της σπονδυλικής στήλης
Κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου , που μπορεί να προκαλέσει πίεση στις νευρικές ρίζες και να συνοδεύεται από ισχιαλγία.
Αρθρίτιδα ή άλλη φλεγμονώδης νόσος στη σπονδυλική στήλη, όπως οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα ή σπονδυλίτιδα.
Λοιμώξεις (π.χ. οστεομυελίτιδα, δισκίτιδα) και νεοπλάσματα, πρωτοπαθή ή μεταστατικά στη σπονδυλική στήλη.
Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες οι οποίοι δεν προκαλούν άμεσα οσφυαλγία, αλλά αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισής της:
Κακή στάση σώματος, ιδιαίτερα κατά την εργασία ή την ανάπαυση.
Παρατεταμένη καθιστική ζωή και έλλειψη φυσικής δραστηριότητας.
Ανύψωση βάρους χωρίς σωστή τεχνική ή συχνές απότομες κινήσεις.
Παχυσαρκία, που αυξάνει τη μηχανική επιβάρυνση της σπονδυλικής στήλης.
Στρες και ψυχολογικοί παράγοντες, που σχετίζονται με αυξημένη τάση για χρόνιο πόνο.
Κάπνισμα, που έχει συσχετιστεί με μειωμένη αιμάτωση των μεσοσπονδυλίων δίσκων.
Γενετική προδιάθεση, που επηρεάζει την ανθεκτικότητα του μυοσκελετικού συστήματος.
Ηλικία, καθώς με την πάροδο των ετών αυξάνονται οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις.
Συμπτώματα
Το κύριο σύμπτωμα της οσφυαλγίας είναι ο πόνος στην περιοχή της μέσης, που μπορεί να:
- Είναι εντοπισμένος ή να επεκτείνεται στους γλουτούς και τα κάτω άκρα.
- Χαρακτηρίζεται ως οξύς, αμβλύς ή καυστικός ή διαξιφιστικός.
- Συνοδεύεται από μυϊκή δυσκαμψία, περιορισμό κινήσεων ή αδυναμία.
- Επιδεινώνεται με τη δραστηριότητα και βελτιώνεται με ανάπαυση ή ελαφρά κινητοποίηση.
Η ένταση και η μορφή των συμπτωμάτων εξαρτώνται από την υποκείμενη αιτία.
Μη επεμβατικές μέθοδοι αντιμετώπισης
1. Αναλγητική μάλαξη
Συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων. Μέσω ειδικών χειρισμών στους παρασπονδυλικούς μυς και τους ιστούς της περιοχής, το μασάζ μπορεί να μειώσει τον μυϊκό σπασμό, να βελτιώσει την κυκλοφορία του αίματος και να προάγει την απελευθέρωση ενδρφινών, φυσικών αναλγητικών του οργανισμού.
2. Εξατομικευμένα προγράμματα ασκήσεων μυϊκής ενδυνάμωσης, διατάσεων και σταθεροποίησης του κορμού
Το πρόγραμμα πρέπει να σχεδιάζεται και να προσαρμόζεται από ειδικό θεραπευτή, με βάση την κατάσταση του ασθενούς, ώστε να αποφεύγονται ασκήσεις που ενδέχεται να προκαλέσουν τραυματισμό ή επιβάρυνση.
3. Χειροπρακτική ή οστεοπαθητική παρέμβαση
Ειδικοί χειρισμοί και κινητοποιήσεις της σπονδυλικής στήλης μπορούν να προσφέρουν προσωρινή βελτίωση των συμπτωμάτων.
4. Θερμοθεραπεία ή κρυοθεραπεία
Η εφαρμογή θερμών ή ψυχρών επιθεμάτων βοηθά στη μείωση της φλεγμονής και στην ανακούφιση από μυϊκούς σπασμούς αντίστοιχα.
5. Ψυχολογική υποστήριξη
Σε περιπτώσεις χρόνιου πόνου, η διαχείριση του άγχους και η ψυχολογική ενδυνάμωση είναι σημαντικά θεραπευτικά εργαλεία.
6. Εργονομική εκπαίδευση
Διόρθωση στάσης σώματος, σωστή τεχνική κατά την άρση βάρους και εργονομική προσαρμογή του χώρου εργασίας.
Εργονομικές Συμβουλές
Η πρόληψη και η αποτελεσματική αντιμετώπιση της οσφυαλγίας βασίζονται σε εργονομικές πρακτικές:
- Σωστή τεχνική ανύψωσης βάρους: σκύβω πάντα με λυγισμένα γόνατα, ίσια πλάτη και το βάρος που σηκώνω να είναι μπροστά και κοντά στα πόδια μου.
- Δεν πετάγομαι από το κρεβάτι το πρωί. Αποτελεί σοκ για την μέση.
- Στο αυτοκίνητο πρώτα κάθομαι και μετά βάζω τα πόδια μέσα.
- Η απώλεια περιττού βάρους. Η μεγάλη κοιλιά αλλάζει τη στάση του σώματος.
- Διατήρηση σωστής στάσης σώματος σε καθιστή ή όρθια θέση.
- Χρήση κατάλληλων καθισμάτων με οσφυϊκή υποστήριξη.
- Αποφυγή πολύωρης καθιστικής στάσης χωρίς διαλείμματα.
- Όχι ψηλά τακούνια και όχι παπούτσια τύπου μπαλαρίνας. Λάθος παπούτσι σημαίνει μεταφορά του κραδασμού στη μέση. Συνιστώνται αθλητικά παπούτσια τα οποία έχουν αερόσολα ή ελαστικό υπόστρωμα.
- Σωστό κρεβάτι με σανίδια ή τάβλα (όχι ελατήρια), και ανατομικό στρώμα.
Συμπεράσματα
Η οσφυϊκή μοίρα είναι μία εξαιρετικά σημαντική και πολύπλοκη ανατομική περιοχή, η οποία παίζει θεμελιώδη ρόλο στην υποστήριξη, την κινητικότητα και την προστασία του σώματος. Η ενδυνάμωση των μυών του κορμού και η διατήρηση της εργονομικής στάσης είναι κρίσιμοι παράγοντες για την πρόληψη προβλημάτων στην περιοχή της μέσης. Η σωστή τεχνική άρσης βάρους, η αποφυγή καθιστικής ζωής και η τακτική άσκηση βοηθούν σημαντικά.
